فصلنامه سیاست کلان؛ «ویژه خانواده»
فصلنامه سیاست کلان؛ «ویژه خانواده»
سال پنجم، شماره ششم، تابستان 1395
صاحب امتیاز: دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام
مدیر مسئول: علی احمدی
سردبیر: نوراله قیصری
مدیرداخلی: محمد دوست قرین
ویراستار: حمید قناعتی
صفحه آرا: محمد دوست قرین
امور اجرایی: علی فرجی، جلال مشهدی، حمید کرمی، نوراله علیزاده
مقدمه
خانواده و سیاست‌های کلی خانواده از آن جهت حائز اهمیت است که با توجه به مقدمه‌ی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:
1- خانواده، واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است.
2- تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصی حرکت تکاملی و رشد یابنده انسان است اصل اساسی است.
3- فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است.
در اصل دهم قانون اساسی نیز آمده است: «از آنجا که خانواده واحد بنیادین جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی‌های مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی برپایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد».
تحقق این مهم در جامعه امروزی با چالش‌های جدی مواجه گشته است. خانواده با کارکردهای اصلی و مدل خانواده اسلامی فاصله گرفته است. نظام شهرسازی و آشفتگی‌های عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده را از محوریت برنامه‌ریزی و قوانین و سیاست‌های اجرایی به حاشیه برده است. به سبب این مشکلات تشکیل خانواده به آسانی صورت نمی‌گیرد و تجرد در جامعه رو به افزایش است.
به سب نشر برنامه‌های مخل به ارزش‌های خانواده و روابط اخلاقی، کاهش حضور اعضای خانواده در کنار همدیگر و وجود دیگر موانع، چالش‌ها و آسیب‌های جدی، پایه‌ها و تحکیم خانواده را تا حدودی متزلزل کرده است.
تغییر سبک زندگی، به حاشیه رفتن ارزش‌ها و سنت‌های اسلامی در امر ازدواج و تشکیل خانواده، کمرنگ شدن ارزش‌های اخلاقی و برجسته‌شدن برخی پیرایه‌های باطل، اشرافیت و تجمل‌گرایی، شکل‌گیری گروه‌های مرجع ناسالم و بعضاً ناهنجاری رفتاری برخی گروه‌های مرجع نیز از جمله مواردی است که بعنوان آسیب‌ها و چالش‌های کیان خانواده و کارکردهای اصلی آن در جامعه قلمداد می‌شود.
بنابراین سیاست‌های کلی خانواده همانگونه که در ایده اولیه این سیاست‌ها آمده است، درصدد تغییر سمت و سو و حرکت کلی نظام در پاسخگویی به چالش‌های موجود و تحقق موارد زیر است:
1- ایجاد جامعه‌ای خانواده‌محور و احیای خانواده به عنوان مرکز نشو و نما و تربیت اسلامی فرزند و کانون آرامش‌بخش.
2- نهضت فراگیر ملی برای ازدواج موفق همه دختران و پسران و افراد در سنین ازدواج و تشکیل خانواده اسلامی.
3- تحکیم مناسبات و استواری روابط خانوادگی با جامعیت برنامه‌های مبتنی بر اخلاق و حقوق اسلامی.
4- فرهنگ‌سازی در تکریم و تقدیس ارکان خانواده و حفظ حرمت و حریم آن.
5- حمایت از عزت و کرامت همسری، خانه‌داری و نقش مادری زنان و مسئولیت اقتصادی و نقش پدری و معنوی مردان.
6- صیانت از خانواده و حفاظت از کیان و ماندگاری و پایداری آن و ایجاد فضای سالم در روابط اجتماعی زن و مرد، با بهره‌گیری منتظم از منظومه آموزه‌ها (تعالیم و قوانین و راه‌کارها)ی مترقی اسلام و مقابله همه‌جانبه با تهدیدات و مفاسد و انحرافات.
7- تأمین درآمد خانوار از طریق ایجاد اشتغال مولد.
کمیسیون مشترک بررسی الزامات، چالش‌ها و راهکارهای اجرای این سیاست‌ها را در اولویت پژوهشی و سیاستگذاری خود قرار داده و با اتکای به مطالعات و پژوهش‌های انجام شده در کشور، مجموعه حاضر را تهیه و برای استفاده سیاستگذاران، مجریان، پژوهشگران و دیگر علاقه‌مندان به موضوع راهبردی خانواده ارائه می‌نماید.
در هر یک از بخش‌های این ویژه‌نامه، به بررسی تفصیلی جنبه‌‌های خاصی از موضوع پرداخته شده است. برخی از مستندات و اسناد پشتیبان این سیاست‌ها و نتیجه‌گیری‌ها را که در جریان بررسی و تصویب سیاست‌ها نقش اصلی داشته‌اند، نیز برای آگاهی از مباحث مربوطه ارائه شده است.
از نقطه نظرهای فرهیختگان، اساتید و پژوهشگران محترم در نقد مطالب استقبال می‌شود.
به امید اینکه این اقدام زمینه‌ساز هم‌راستایی اهداف و تلاش‌های موجود در کشور برای تحقق جامعه‌ای خانواده‌محور گردد.
مدیر مسئول
علی احمدی
شهریور 1395
فهرست مطالب