سياست هاي كلي نظام در مورد برنامه چهارم توسعه. (ابلاغی1382/09/11 -مصوب 1382/08/10)
سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
جناب آقای خاتمی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و تحیت
در پی ابلاغ سند چشم‌انداز بیست ساله که به حول و قوه الهی و توجهات حضرت بقیه‌الله ارواحنا فداه خواهد توانست مسیر توسعه و سازندگی کشور را در جهت هدف‌های والای جمهوری اسلامی نمایان و مشخص سازد، اینک سیاست‌های کلی برنامه چهارم که نخستین برنامه دوران بیست ساله است برابر اصل ۱۱۰ قانون اساسی ابلاغ می‌گردد. انتظار می‌رود چارچوب این سیاست‌ها و نقاط مورد تکیه در آن بتواند به تدوین برنامه‌ای جامع و عملیاتی برای دوره پنج ساله بیانجامد. بی‌گمان اهتمام و دقت نظر جنابعالی و هیأت محترم دولت و از آن پس مجلس محترم شورای اسلامی می‌توانند در این باره نقش تعیین‌کننده خود را ایفا کنند. تأکید بر این معنا بدین علت ضرورت می‌یابد که برخی از سیاست‌های کلی مصرح در برنامه سوم از توجه کافی در تقنین و اجرا برخوردار نگشت. مجمع محترم تشخیص مصلحت و نیز خود دستگاه‌های تقنینی و اجرایی می‌توانند این کمبود را به نحو شایسته‌ای در این برنامه برطرف کنند. لازم می‌دانم از مجمع محترم تشخیص مصلحت و هیأت محترم دولت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و دبیرخانه مجمع و نیز کارشناسان فعال و همکار با این مجموعه‌ها که در تنظیم سیاست‌های کلی برنامه چهارم نقش‌آفرینی کردند صمیمانه سپاسگزاری کنم. نسخه حاوی مجموعه سیاست‌ها همزمان برای مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت ارسال می‌شود.
سید علی خامنه‌ای
۱۳۸۲/۰۹/۲۰
سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران
• امورفرهنگى، علمى و فناورى:
۱ ـ اعتلا و عمق و گسترش دادن معرفت و بصیرت دینى بر پایه قرآن و مکتب اهل بیت (علیهم السلام).
ـ استوارکردن ارزشهاى انقلاب اسلامى دراندیشه و عمل.
ـ تقویت فضایل اخلاقى و ایمان، روحیه ایثار و امید به آینده.
ـ برنامه‌ریزى براى بهبود رفتارهاى فردى و اجتماعی.
۲ ـ زنده و نمایان نگاه‌داشتن اندیشه دینى و سیاسى حضرت امام خمینى (ره) و برجسته‌کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسى در تمام سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها.
۳ ـ تقویت وجدان‌کارى و انضباط اجتماعى و روحیه کار و ابتکار، کار آفرینی، درستکارى و قناعت، و اهتمام به ارتقاء کیفیت تولید.
ـ فرهنگ‌سازى براى استفاده از تولیدات داخلى، افزایش تولید و صادرات کالا و خدمات.
۴ ـ ایجاد انگیزه و عزم ملى براى دستیابى به اهداف مورد نظر در افق چشم انداز.
۵ ـ تقویت وحدت وهویت ملى مبتنى بر اسلام و انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى و آگاهى کافى درباره تاریخ ایران، فرهنگ، تمدن و هنر ایرانى ـ اسلامى و اهتمام جدى به زبان فارسى.
۶ ـ تعمیق روحیه دشمن‌شناسى و شناخت ترفند‌ها و توطئه‌هاى دشمنان علیه انقلاب اسلامى و منافع ملى، ترویج روحیه ظلم ستیزى و مخالفت با سلطه‌گرى استکبار جهانی.
۷ ـ سالم‌سازى فضاى فرهنگى، رشد آگاهی‌ها و فضایل اخلاقى و اهتمام به امر به معروف و نهى از منکر.
ـ اطلاع‌رسانى مناسب براى تحقق ویژگی‌هاى مورد نظر درافق چشم انداز.
۸ ـ مقابله با تهاجم فرهنگى.
ـ گسترش فعالیت رسانه‌هاى ملى در جهت تبیین اهداف و دستاوردهاى ایران اسلامى براى جهانیان.
۹ ـ سازماندهى و بسیج امکانات و ظرفیت‌هاى کشور در جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمى جهان.
ـ تقویت نهضت نرم افزارى و ترویج پژوهش.
ـ کسب فناورى، به ویژه فناوری‌هاى نو شامل: ریزفناورى و فناوری‌هاى زیستی، اطلاعات و ارتباطات، زیستمحیطی، هوا فضا و هسته‌اى.
۱۰ ـ اصلاح نظام آموزشى کشور شامل: آموزش و پرورش، آموزش فنى و حرفه‌اى، آموزش عالى، و کارآمد کردن آن براى تأمین منابع انسانى مورد نیاز در جهت تحقق اهداف چشم انداز.
۱۱ ـ تلاش درجهت تبیین و استحکام مبانى مردم‌سالارى دینى و نهادینه‌کردن آزادی‌هاى مشروع از طریق آموزش، آگاهىبخشى و قانونمند کردن آن.
•امور اجتماعى، سیاسى، دفاعى و امنیتى:
۱۲ ـ تلاش درجهت تحقق عدالت اجتماعى و ایجاد فرصت‌هاى برابر و ارتقاء سطح شاخص‌هایى از قبیل آموزش، سلامت، تأمین غذا، افزایش درآمد سرانه و مبارزه با فساد.
۱۳ ـ ایجاد نظام جامع تأمین اجتماعى براى حمایت از حقوق محرومان و مستضعفان و مبارزه با فقر و حمایت از نهادهاى عمومى و موسسات و خیریه‌هاى مردمى با رعایت ملاحظات دینى و انقلابى.
۱۴ ـ تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و در صحنه‌هاى اجتماعى و استیفاى حقوق شرعى و قانونى بانوان در همه عرصه‌ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان.
۱۵ ـ تقویت هویت ملى جوانان متناسب با آرمانهاى انقلاب اسلامى.
ـ فراهم‌کردن محیط رشد فکرى و علمى و تلاش در جهت رفع دغدغه‌هاى شغلى، ازدواج، مسکن و آسیب‌هاى اجتماعى آنان.
ـ توجه به مقتضیات دوره جوانى و نیاز‌ها و توانایی‌هاى آنان.
۱۶ ـ ایجاد محیط و ساختار مناسب حقوقى، قضایى و ادارى براى تحقق اهداف چشم انداز.
۱۷ ـ اصلاح نظام ادارى و قضایى درجهت: افزایش تحرک و کارآیى، بهبود خدمترسانى به مردم، تأمین کرامت و معیشت کارکنان، به‌کارگیرى مدیران و قضات لایق و امین و تأمین شغلى آنان، حذف یا ادغام مدیریت‌هاى موازى، تاکید بر تمرکززدایى درحوزه‌هاى ادارى و اجرایى، پیشگیرى از فساد ادارى و مبارزه با آن و تنظیم قوانین مورد نیاز.
۱۸ ـ گسترش و عمق بخشیدن به روحیه تعاون و مشارکت عمومى و بهره‌مند ساختن دولت از همدلى و توانایی‌هاى عظیم مردم.
۱۹ ـ آمایش سرزمینى مبتنى بر اصول ذیل:
ـ ملاحظات امنیتى و دفاعى.
ـ کارآیى و بازدهى اقتصادی.
ـ وحدت و یکپارچگى سرزمین.
ـ گسترش عدالت اجتماعى و تعادل‌هاى منطقه‌اى.
ـ حفاظت محیطزیست و احیاى منابع طبیعى.
ـ حفظ هویت اسلامى ایرانى و حراست از میراث فرهنگی.
ـ تسهیل و تنظیم روابط درونى و بیرون اقتصاد کشور.
ـ رفع محرومیت‌ها خصوصاً در مناطق روستایى کشور.
۲۰ ـ تقویت امنیت و اقتدار ملى با تاکید بر رشد علمى و فناورى، مشارکت و ثبات سیاسى، ایجاد تعادل میان مناطق مختلف کشور، وحدت و هویت ملى، قدرت اقتصادى و دفاعى و ارتقاء جایگاه جهانى ایران.
۲۱ ـ هویت‌بخشى به سیماى شهر و روستا.
ـ باز آفرینى و روز آمدسازى معمارى ایرانى ـ اسلامى.
ـ رعایت معیارهاى پیشرفته براى ایمنى بنا‌ها و استحکام ساخت و سازها.
۲۲ ـ تقویت و کارآمدکردن نظام بازرسى و نظارت.
ـ اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهاى نظارتى و بازرسی.
۲۳ ـ اولویت‌دادن به ایثارگران انقلاب اسلامى درعرضه منابع مالى و فرصت‌ها و امکانات و مسئولیت‌هاى دولتى در صحنه‌هاى مختلف فرهنگى و اقتصادی.
۲۴ ـ ارتقاء توان دفاعى نیروهاى مسلح براى بازدارندگى، ابتکار عمل و مقابله موثر در برابر تهدید‌ها و حفاظت از منافع ملى و انقلاب اسلامى و منابع حیاتى کشور.
۲۵ ـ توجه ویژه به حضور و سهم نیروهاى مردمى در استقرار امنیت و دفاع از کشور و انقلاب با تقویت کمى وکیفى بسیج مستضعفین.
۲۶ ـ تقویت توسعه و نوسازى صنایع دفاعى کشور با تأکید بر گسترش تحقیقات و سرعت دادن به انتقال فناوری‌هاى پیشرفته.
۲۷ ـ توسعه نظم و امنیت عمومى و پیشگیرى و مقابله موثر با جرائم و مفاسد اجتماعى و امنیتى از طریق تقویت و هماهنگى دستگاه‌هاى قضایى، امنیتى و نظامى و توجه جدى در تخصیص منابع به وظایف مربوط به اعمال حاکمیت دولت.
•امور مربوط به مناسبت سیاسى و روابط خارجى:
۲۸ ـ ثبات در سیاست خارجى براساس قانون اساسى و رعایت عزت، حکمت و مصلحت و تقویت روابط خارجى از طریق:
ـ گسترش همکاری‌هاى دو جانبه، منطقه‌اى و بین المللی.
ـ ادامه پرهیز از تشنج در روابط با کشورها.
ـ تقویت روابط سازنده با کشورهاى غیرمتخاصم.
ـ بهره‌گیرى از روابط براى افزایش توان ملی.
ـ مقابله با افزون خواهى و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی.
ـ تلاش براى رهایى منطقه از حضور نظامى بیگانگان.
ـ مقابله با تک قطبىشدن جهان.
ـ حمایت از مسلمانان و ملتهاى مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین.
ـ تلاش براى همگرایى بیشتر میان کشورهاى اسلامی.
ـ تلاش براى اصلاح ساختار سازمان ملل.
۲۹ ـ بهره‌گیرى از روابط سیاسى با کشورها براى نهادینه‌کردن روابط اقتصادى، افزایش جذب منابع و سرمایه‌گذارى خارجى و فناورى پیشرفته و گسترش بازارهاى صادراتى ایران و افزایش سهم ایران از تجارت جهانى و رشد پرشتاب اقتصادى مورد نظر در چشم انداز.
۳۰ ـ تحکیم روابط با جهان اسلام و ارایه تصویر روشن از انقلاب اسلامى و تبیین دستاورد‌ها و تجربیات سیاسى، فرهنگى و اقتصادى جمهورى اسلامى و معرفى فرهنگ غنى و هنر و تمدن ایرانى و مردم سالارى دینی.
۳۱ ـ تلاش براى تبدیل مجموعه کشورهاىاسلامى وکشورهاىدوست منطقه به یک قطب منطقه‌اى اقتصادى، علمى، فناورى و صنعتی.
۳۲ ـ تقویت و تسهیل حضور فرهنگى جمهورى اسلامى ایران در مجامع جهانى و سازمانهاى فرهنگى بین المللى.
۳۳ ـ تقویت هویت اسلامى و ایرانى ایرانیان خارج از کشور، کمک به ترویج زبان فارسى در میان آنان، حمایت از حقوق آنان، و تسهیل مشارکت آنان در توسعه ملى.
• امور اقتصادى:
۳۴ ـ تحقق رشد اقتصادى پیوسته، باثبات و پرشتاب متناسب با اهداف چشم انداز.
ـ ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکارى.
۳۵ ـ فراهم نمودن زمینه‌هاى لازم براى تحقق رقابت‌پذیرى کالا‌ها و خدمات کشور در سطح بازارهاى داخلى و خارجى و ایجاد سازوکارهاى مناسب براى رفع موانع توسعه صادرات غیرنفتى.
۳۶ ـ تلاش براى دستیابى به اقتصادى متنوع و متکى بر منابع دانش و آگاهى، سرمایة انسانى و فناورى نوین.
۳۷ ـ ایجاد سازوکار مناسب براى رشد بهره‌ورى عوامل تولید (انرژى، سرمایه، نیروى کار، آب و خاک ...).
ـ پشتیبانى از کارآفرینى، نوآورى و استعدادهاى فنى و پژوهشى.
۳۸ ـ تأمین امنیت غذایى کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلى و تاکید برخودکفایى در تولید محصولات اساسى کشاورزى.
۳۹ ـ مهار تورم و افزایش قدرت خرید گروه‌هاى کم‌درآمد و محروم و مستضعف و کاهش فاصله بین دهکهاى بالا و پایین درآمدى جامعه و اجراى سیاست‌هاى مناسب جبرانی.
۴۰ ـ توجه به ارزش اقتصادى، امنیتى، سیاسى و زیست‌محیطى آب در استحصال، عرضه، نگهدارى و مصرف آن.
ـ مهار آب‌هایى که از کشور خارج مى شود و اولویت استفاده از منابع آبهاى مشترک.
۴۱ ـ حمایت از تأمین مسکن گروه‌هاى کم‌در آمد و نیازمند.
۴۲ ـ حرکت در جهت تبدیل درآمد نفت و گاز به دارایی‌هاى مولد به منظور پایدارسازى فرآیند توسعه و تخصیص و بهره‌بردارى بهینه از منابع.
۴۳ ـ توسعه روستاها.
ـ ارتقا سطح درآمد و زندگى روستاییان و کشاورزان و رفع فقر، با تقویت زیرساخت‌هاى مناسب تولید و تنوع بخشى و گسترش فعالیت‌هاى مکمل به ویژه صنایع تبدیلى و کوچک و خدمات نوین، با تاکید بر اصلاح نظام قیمت گذارى محصولات.
۴۴ ـ هم‌افزایى و گسترش فعالیت‌هاى اقتصادى در زمینه‌هایی که داراى مزیت نسبى هستند از جمله صنعت، معدن، تجارت، مخابرات، حمل و نقل و گردشگرى، به ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمى و خدمات مهندسى پشتیبان آن، صنایع انرژى بر و زنجیره پایین دستى آنها، با اولویت سرمایه‌گذارى در ایجاد زیربنا‌ها و زیرساخت‌هاى مورد نیاز، و ساماندهى سواحل و جزایر ایرانى خلیج فارس در چارچوب سیاست‌هاى آمایش سرزمین.
۴۵ ـ تثبیت فضاى اطمینان بخش براى فعالان اقتصادى و سرمایه‌گذاران با اتکا به مزیت‌هاى نسبى و رقابتى و خلق مزیت‌هاى جدید و حمایت از مالکیت و کلیه حقوق ناشى از آن.
۴۶ ـ ارتقاء بازار سرمایه ایران و اصلاح ساختار بانکى و بیمه‌اى کشور با تأکید بر کارایى، شفافیت، سلامت و بهره‌مندى از فناوری‌هاى نوین.
ـ ایجاد اعتماد و حمایت از سرمایه‌گذاران با حفظ مسئولیت‌پذیرى آنان.
ـ تشویق رقابت و پیشگیرى از وقوع بحرانها و مقابله با جرمهاى مالی.
۴۷ ـ توانمند‌سازى بخشهاى خصوصى و تعاونى به عنوان محرک اصلى رشد اقتصادى و کاهش تصدى دولت همراه با حضور کارآمد آن در قلمرو امور حاکمیتى در چارچوب سیاست‌هاى کلى اصل ۴۴ قانون اساسى که ابلاغ خواهد شد.
۴۸ ـ ارتقاء ظرفیت و توانمندی‌هاى بخش تعاونى از طریق تسهیل فرآیند دستیابى به منابع، اطلاعات، فناوری، ارتباطات و توسعه پیوندهاى فنى، اقتصادى و مالى آن.
۴۹ ـ توجه و عنایت جدى بر مشارکت عامه مردم در فعالیت‌هاى اقتصادى کشور و رعایت جهات زیر در امر واگذارى موسسات اقتصادى دولت به مردم:
ـ امر واگذارى در جهت تحقق اهداف برنامه باشد و خود هدف قرار نگیرد.
ـ در چارچوب قانون اساسى صورت پذیرد.
ـ موجب تهدید امنیت ملى و یا تزلزل حاکمیت ارزشهاى اسلامى و انقلاب نگردد.
ـ به‌خدشه دار شدن حاکمیت نظام یا تضییع حق مردم و یا ایجاد انحصار نیانجامد.
ـ به مدیریت سالم و اداره درست کار توجه شود.
۵۰ ـ اهتمام به نظم و انضباط مالى و بودجه‌اى و تعادل بین منابع و مصارف دولت.
۵۱ ـ تلاش براى قطع اتکاى هزینه‌هاى جارى به نفت و تأمین آن از محل درآمدهاى مالیاتى و اختصاص عواید نفت براى توسعه سرمایه‌گذارى براساس کارآیى و بازدهى.
۵۲ ـ تنظیم سیاست‌هاى پولی، مالى و ارزى با هدف دستیابى به ثبات اقتصادى و مهار نوسانات.
ملاحظه: شاخص‌هاى کمّى و نحوه انطباق محتواى برنامه‌ها و بودجه‌هاى سالانه متناسب با سیاست‌هاى کلى برنامه چهارم تهیه و ارایه شود.